Colin Turnbull
In 1961 bracht antropoloog en musicoloog Colin Turnbull zijn boek ‘The Forest People’ uit, na enkele lange verblijven bij de Mbuti. Het is een persoonlijk relaas van zijn interesses en belevenissen bij de Mbuti in Congo, meer dan een droge studie. Het leest als een trein. Een aanrader. read more…
P.T. Barnum en Joice Heth
Terwijl in Europa uitheemse mensen in zooën tentoongesteld werden, gebeurde dit in de USA meer in rondreizende circussen. De meest succesrijke tentoonsteller was P.T.Barnum. Hij begon zijn carrière met het tentoonstellen van Joice Heth, een “ex-slavin van 161 jaar, die voedster was geweest van George Washington – de vader van de natie”. read more…
De menselijke zoo
Tot op een bepaald moment dacht ik, dat de ‘Menselijke Zoo’ een uitdrukking was, bij wijze van spreken – mensen aangapen als waren het aapjes. Welnee. Het heeft ècht bestaan. De Ander – de koloniale ander – werd aangegaapt in de setting van een echte zoo.
De Duitser Carl Hagenbeck is ermee begonnen. Hij was een internationaal succesvol leverancier van exotische dieren. Toen de zaken wat minder goed liepen, bracht hij in 1875 een kudde rendieren uit Lapland naar Hamburg met authentieke Sami als begeleiders. Ze hadden ook sleeën, tenten, huisraad en honden mee. Er kwamen zoveel mensen kijken, dat Hagenbeck een tournee organiseerde. De Sami werden onderzocht door het Berliner Gesellschaft für Anthropologie, Ethnologie und Urgeschichte. Later had hij Nubians en Inouit. Het werd zijn nieuwe carrière, en van zijn zoons. Tussen 1875 en 1940 werden in Duitsland alleen 400 van deze groepen tentoongesteld. Vanaf 1907 had hij een eigen zoo in Hamburg. read more…
Congolezen tentoongesteld in België
Tijdens verschillende Wereldtentoonstellingen (1885-1897) werden Congolezen in België tentoongesteld. Er werd voor hen een ‘typisch Congolees’ dorpje neergezet, waarbinnen hen gevraagd werd om zich bezig te houden met ‘wat ze normaal deden’. Meestal kwam het er dan op neer dat de vrouwen wel iets om handen hadden: kindjes verzorgen, maniok stampen,.. en de mannen helemaal niets; in een aantal gevallen begonnen ze gewoon mee voor de kindjes te zorgen. read more…
Ota Benga, de pygmee in de zoo
In de loop van de jaren kwamen steeds meer verhalen op me af.
Vooral het straffe verhaal van Ota Benga, een Mbuti pygmee uit Congo die met de dominee dr. Samuel Phillips Verner naar de US gereisd was om er tentoongesteld te worden in de Saint Louis Fair van 1904.
Phillips Verner Bradford, historicus en kleinzoon van de dominee-ontdekkingsreiziger, schreef het boek ‘Ota Benga, the pygmee in the zoo. One man’s degradation in Turn-of-the-Century Amerika,’ waarin hij in de archieven dook om het wedervaren van Ota Benga te achterhalen. Het verhaal is verbazingwekkend. read more…
De N**** staat in de Kast
Op 2 oktober 1997 stond een artikel in De Volkskrant en De Morgen, “De neger staat in de kast”. Het ging over een bosjesman die in 1832 door taxidermisten uit zijn graf gestolen was, opgezet en verscheept naar Europa. Hij was in Parijs tentoongesteld en stond nu in het museum Darder in Banyoles bij Barcelona. Daar was hij in 1992 opgemerkt door een Haïtiaanse dokter die de internationale gemeenschap alarmeerde.
